Eerder verschenen in Oud Leiden Nieuws oktober 2022.

Hoe komt zo’n man als Leo K. Zeldenrust (1905-1977) er toe om zoveel met name oudere gebouwen te tekenen. In het archief van Leiden en omstreken zijn alleen al ruim 200 tekeningen te vinden. En praktisch allemaal zijn ze gemaakt in de dertiger jaren van de vorige eeuw. Zo kunt u in dat archief een serie van 41 pentekeningen vinden die álle gevels van het Rapenburg uit 1935 weergeven. Eén daarvan geeft het Rijksmuseum voor Oudheden weer zoals die was voor de verbouwing. Aan de hand daarvan heeft C.J. Cortenbach, tekenaar van de Rijksgebouwendienst, in de zeventiger jaren er een gemaakt van ná de verbouwing.

Zoals al in een eerder artikel gemeld (zie Oud Leiden Nieuws van juni 2021) is er bijzonder weinig bekend over de Zeldenrust. Wat we wel weten is dat hij ook te boek stond als journalist. Inderdaad zijn er van zijn hand kunstrecensies te vinden. Bijvoorbeeld in de Nieuwe Leidsche Courant van 11 juni 1947 schreef hij een recensie over een expositie van Lajos d’Ebneth in de Kunstzaal aan het Prins Mauritsplein in den Haag.

Veel vaker schrijft Zeldenrust artikeltjes rond een of meer tekeningen uit een bepaalde buurt. Zo schrijft hij voor de Leidsche Courant in de periode 1933/34 een serie van zeven artikelen met de titel “Leidsch Antiek”. Ze zijn genummerd van I tot VIII, maar nummer IV ontbreekt helaas. Het is in die stukjes dat de schrijver zijn voorkeur blootlegt. Leest u maar eens het volgende citaat dat u kunt vinden in de Leidsche Courant van 11 januari 1934, zie tekening:

Een van de aardigste steegjes van de “Sleutelstad” is de Klimmende Leeuwsteeg. Beginnend op de Oude Vest met een poortje, loopt het met een flauwen bocht naar de Haarlemmerstraat. Lang is het niet, breed evenmin; het is zelfs zo smal, dat twee personen elkaar er ternauwernood in kunnen passeren en vuil dat het is ….!

Toch behoort het tot die slopjes, die, wat schilderachtigheid aangaat, een eerste plaats innemen.

De witgekalkte gevel op den achtergrond, de hooge schoorsteenen en roode pannedakjes vormen een mooi geheel, terwijl de groote gaslantaarn en de balk, om de muren te stutten, het hunne bijdragen de aantrekkelijkheid te verhoogen.

Begrijpelijk is het, dat nuffige dames vol afschuw dit oord ontvlieden, doch wie zich verlustigen wil in het aanschouwen van een typisch oud steegje, dat binnenkort afgesloten wordt, kan hier zijn hart ophalen.

Die Klimmende Leeuwsteeg bestaat, ondanks alle nieuwbouw in die omgeving, nog steeds. De makkelijke manier om die te vinden is vanaf het Havenplein de Haarlemmerstraat in te lopen. Dan passeert u eerst de Koestraat en de Maria Gijzensteeg. Het volgende steegje rechts is dan de Klimmende Leeuwsteeg dat ook een van die kant af zichtbaar straatnaambordje draagt. Je kunt er niet meer doorheen lopen zoals Zeldenrust al schreef, een deel is privé woonerf geworden. Bij de Oude Vest 213-5 is wel weer het poortje te vinden met een prachtige schildering er boven, zie foto; het is meestal gesloten.

De artikeltjes uit de serie Leidsch Antiek kunt u (digitaal) raadplegen in het krantenarchief van Erfgoed Leiden en Omstreken, maar zo zijn ze niet erg goed leesbaar. Daarom heb ik een transcriptie gemaakt die u kunt vinden op www.erfgoed-zeldenrust.nl, de website van de Stichting Beheer Erfgoed Leo K. Zeldenrust die sinds kort de auteursrechten beheert.

Mocht uw belangstelling voor het werk van Zeldenrust gewekt zijn, dan kunt u zich van 5 november 2022 tot 6 januari 2023 verlustigen aan een tentoonstelling die georganiseerd wordt in de omgang van de bibliotheek aan de Nieuwstraat.