Eerder verschenen in de Weergever 2022-4

Als vrijwilligerswerk zoek ik auteursgerechtigden bij beeldbankmateriaal, voornamelijk voor het archief van Leiden. Zo kwam ik in aanraking met Leo K. Zeldenrust (1905-1977), tekenaar van stadsgezichten, auteur van stadswandelgidsen en journalist. Wat er nu over hem bekend is heb ik aan wikipedia toevertrouwd. Helaas is er over hem als persoon vrij weinig bekend.

Van zijn vader, Henri Leonard Zeldenrust, is meer bekend. In ieder geval zijn er foto’s van Henri te vinden; van Leo helaas nog niet! Henri was kapelmeester en dirigent bij opera’s, koren, orkesten en fanfares waaronder het Haagsche Operagezelschap Co-Opera-Tie, de Nationale Opera en het Nationaal Operettegezelschap. Hij was gastdirigent bij het  Orkest van de Hilversumse Draadloze Omroep. Ook was hij actief als muziekleraar en arrangeur en vervulde bestuursfuncties bij muziekorganisaties.

Henri Zeldenrust werd geboren in Den Haag op 2 september 1877 als vierde kind van Leonardus Josephus Zeldenrust en Frederica Jacobson. Hij had met zijn vrouw Justine Victorine Enthoven vier kinderen waarvan Leo de enige zoon was. Het gezin woonde in de van Limburg Stirumstraat 21, in de Schilderswijk van Den Haag; het huis staat er nog steeds. Het toeval wil dat vlakbij, op nummer 185, het geboortehuis van Willy Derby (1886-1944) en Lou Bandy (1890-1959) was. Een plaque markeert de locatie.

In 1927 en in 1937 werd Henri gehuldigd met zijn 30-jarig, respectievelijk 40-jarig jubileum als dirigent. Hier werd in de kranten uitgebreid verslag gedaan. In de Tweede Wereldoorlog werd hij vanwege zijn joodse geloof gevangen gezet in Westerbork en vervolgens getransporteerd naar Auschwitz. Daar werd hij, samen met vrouw en oudste dochter, vermoord. Leo Zeldenrust heeft de oorlog wel overleefd.

Repertoire

Van veel uitvoeringen waarbij Henri Zeldenrust dirigeerde zijn sporen te vinden. Zo houdt “De Theaterencyclopie” een lijst bij van aankondigingen, affiches of programmaboekjes.
Radio-uitvoeringen zijn gedocumenteerd als aankondigingen en recensies in diverse gidsen van de omroepen, kranten- en tijdschriftartikelen uit de periode 1910-1944. Er is zelfs een filmpje van het bezoek van het Engelse marineschip, de H.M.S. Watchman, aan Nederland (1921) waarbij een orkest speelt onder leiding van Henri Zeldenrust.
Wat betreft de discografie van Henri Zeldenrust. Die  lijkt heel beperkt te zijn, ik vond alleen het Jamboreeliedje.

Jamboreeliedje

In 1937 kwamen in Vogelenzang padvinders uit alle landen samen om de wereldjamboree te houden. Ook de oprichter Lord Baden Powell kwam langs: hij nam er afscheid van de padvinderij. Ter gelegenheid van de Jamboree schreef Jan F. Schaap (1911-1963), een journalist en padvindersleider, wat bekend zou worden als het Jamboreeliedje. De muziek, met tekst in het Nederlands, Frans en Engels, kunt u hier vinden. Heel Nederland zong het liedje mee; het zal op de radio vele malen uitgezonden zijn. Decca maakte er ook een grammofoonplaat bij die werd opgenomen in de G.T.B. (Gerard Theo Bakker)-studio in den Haag. Het catalogusnummer is A.M. 390 en het catalogusnummer M.32010. Als dirigent wordt bij deze grammofoonplaat Henri Zeldenrust genoemd.

Er bestaat ook een Engelstalige versie, het catalogusnummer is dezelfde A.M. 390 maar het catalogusnummer verschilt, M.468; Rinus Blijleven vond die voor mij, waarvoor dank.  De omschrijving verschilt op details, met name wordt Henri Zeldenrust hier niet genoemd. Het lijkt ons echter aannemelijk dat ook hier Henri Zeldenrust de dirigent was, alleen paste de regel met de dirigent kennelijk niet meer op het label.

Omdat het muziekboekje ook de tekst van het Jamboreeliedje in het Frans bevat zou het best kunnen zijn dat er ook een Franstalige versie van de grammofoonplaat is gemaakt. Een Duitse is onwaarschijnlijk want daar had men al de Hitlerjugend. Wel heeft Lord Baden Powell geprobeerd die Hitlerjugend bij de jamboree te betrekken, zonder succes.

Tot slot

Het lijkt er op  dat er geen ander werk van Henri Zeldenrust uitgebracht is op grammofoonplaat. Hoewel de mogelijkheid bestaat dat, net als bij de Engelstalige grammofoonplaat van het Jamboreeliedje, er wel een plaat bestaat, waar zijn naam niet op het label paste.  In zo’n geval kan dan alleen informatie uit een catalogus of van een hoes uitsluitsel geven. En juist die zijn slecht bewaard gebleven. Maar misschien weet u meer. Stuur dan een bericht en ik ga er achteraan!

Labelafbeeldingen: Rinus Blijleven