Voorwoord bij TG almanak 106 in 2006.

Beste TG’ers en belangstellenden,

Het is een indrukwekkende traditie, de “Almanak van het Technologisch Gezelschap”. Nummer 106 alweer. Gefeliciteerd daarmee.

Als we ervan uitgaan dat elk jaar een nieuwe almanak is verschenen, dan zou in 1901 de eerste almanak zijn uitgegeven. Dat is precies het jaar waarin Jacobus Henricus van ’t Hoff, als eerste, de Nobelprijs voor de scheikunde kreeg. Voordat het zover was heeft van ’t Hoff een behoorlijk moeilijke tijd gehad. Terwijl hij uit alle macht op zoek was naar een fatsoenlijke aanstelling publiceerde hij het pamflet waarin hij voorstelde om moleculen niet als 2-dimensio­nale maar als 3-dimensionale objecten te zien. Daarmee kon hij allerlei tot dan toe onverklaarbare feiten verklaren, zoals het verschil in optische activiteit van glucose en fructose. Het was een gewaagd stuk en het ontlokte de organisch chemicus Kolbe een cynisch essay getiteld “de tekenen der tijden II” dat in mei 1877 werd gepubliceerd. Daarin betichtte hij van ’t Hoff er van “Pegasus” beklommen te hebben voor een gewaagde tocht door het “chemische Parnassus” vanwaar het hem toescheen dat atomen gerangschikt zijn in ruimtelijke structuren. Kolbe was van mening dat wetenschappers zich tot de feiten moesten beperken en betoogde dat het niet alleen onwetenschappelijk maar ook schadelijk is voor wetenschappers om de fantasie de vrije loop te laten. Dat kwam hard aan!

Maar van ’t Hoff sloeg keihard terug met een flitsende inaugurele rede in 1878 waarin hij betoogde dat fantasie en wetenschap niet zonder elkaar kunnen. Bij elke wetenschappelijke handeling is er

• de keuze van wat en wanneer waar te nemen;
• de keuze om de experimentele onderzoeksomstandigheden te veranderen;
• het uitvinden van nieuwe onderzoeksmethoden;
• de herkenning van onverwachte patronen in waarnemingen;
• het uitvinden van een hypothese om de waarnemingen te verklaren

Einstein verwoordde het veel krachtiger “Verbeelding is belangrijker dan Kennis”.

Voor technologen, uw gezelschap dus, is verbeelding minstens zo belangrijk als kennis: creativiteit noemen we dat nu. De PublicatCie die deze almanak heeft samengesteld had daar zeker niet te kort aan, u zult het zien als u er in bladert. Het thema wordt geïntroduceerd  als “iets dat aandacht trekt, met weerlicht en discolicht. Vanzelfsprekend moet bij deze presentatie ook de aandacht worden getrokken voor het thema; dat doen we zo …